Υιοθεσία στην Ελλάδα – Όλα τα βήματα και οι προϋποθέσεις

Σύμφωνα με τα άρθρα 1542 επ. ΑΚ, η υιοθεσία τελείται με δικαστική απόφαση, ύστερα από αίτηση του υποψηφίου θετού γονέα. Το προς υιοθεσία τέκνο πρέπει να είναι ανήλικο, δηλαδή ηλικίας έως 18 ετών, πλην ορισμένων εξαιρέσεων του νόμου.

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, για την τέλεση της υιοθεσίας, χρειάζεται να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:

1. Αυτός που υιοθετεί ανήλικο πρέπει:

α) να είναι ικανός προς δικαιοπραξία,

β) να έχει συμπληρώσει τα τριάντα (30) έτη και να μην υπερβαίνει τα εξήντα (60),

γ) να είναι μεγαλύτερος από τον υιοθετούμενο τουλάχιστον κατά δεκαοκτώ (18) και όχι περισσότερο από πενήντα (50) χρόνια,

Κατ’ εξαίρεση, σε περίπτωση υιοθεσίας τέκνου του συζύγου ή ύπαρξης σπουδαίου λόγου, το ελάχιστο κατώτατο όριο ηλικίας μπορεί να καθορίζεται στα δεκαπέντε (15) χρόνια αντί των δεκαοκτώ (18).

2. Απαιτείται να δηλώσουν τη συναίνεσή τους αυτοπροσώπως ενώπιον του Δικαστηρίου:

α) οι αιτούντες θετοί γονείς,

β) οι βιολογικοί γονείς του ανηλίκου,

Εάν ο ένας από τους γονείς έχει αποβιώσει ή δεν είναι σε θέση να εκφράσει την συναίνεσή του ή του έχει αφαιρεθεί η γονική μέριμνα, αρκεί η συναίνεση του άλλου γονέα. Αν ο ανήλικος δεν έχει γονείς, συναινεί ενώπιον του δικαστηρίου ο επίτροπος ύστερα από άδεια του εποπτικού συμβουλίου. Η συναίνεση της προηγούμενης παραγράφου είναι στην περίπτωση που ο ανήλικος προστατεύεται από αρμόδια κοινωνική υπηρεσία ή οργάνωση, έγκυρη και όταν αυτός που συναινεί δεν γνωρίζει το πρόσωπο του υποψήφιου θετού γονέα.

Η συναίνεση των γονέων για υιοθεσία του τέκνου τους αναπληρώνεται, με ειδικώς αιτιολογημένη απόφαση του δικαστηρίου, στις ακόλουθες περιπτώσεις: α) αν οι γονείς είναι άγνωστοι ή το τέκνο είναι έκθετο, β) αν και οι δύο γονείς έχουν εκπέσει από τη γονική μέριμνα ή βρίσκονται σε καθεστώς στερητικής δικαστικής συμπαράστασης που τους αφαιρεί και την ικανότητα να συναινούν για την υιοθεσία του παιδιού τους, γ) αν οι γονείς έχουν άγνωστη διαμονή, δ) αν το τέκνο προστατεύεται από αναγνωρισμένη κοινωνική οργάνωση, έχει αφαιρεθεί από τους γονείς η άσκηση της επιμέλειας, και αυτοί αρνούνται καταχρηστικά να συναινέσουν, και ε) αν το τέκνο έχει παραδοθεί με τη συναίνεση των γονέων σε οικογένεια για φροντίδα και ανατροφή, με σκοπό την υιοθεσία, και έχει ενταχθεί σε αυτήν επί χρονικό διάστημα ενός τουλάχιστον έτους, οι δε γονείς εκ των υστέρων αρνούνται καταχρηστικά να συναινέσουν. Αν οι περιπτώσεις α` έως ε` συντρέχουν μόνο στο πρόσωπο του ενός εκ των γονέων, η απόφαση του δικαστηρίου αναπληρώνει τη συναίνεση μόνο αυτού.

Η Συναίνεση των γονέων για υιοθεσία δεν επιτρέπεται να δοθεί προτού συμπληρωθούν τρείς μήνες από τη γέννηση του τέκνου.

γ) ο σύζυγος του υιοθετούντος,

δ) να ακουστεί η γνώμη τυχόν άλλου τέκνου του υιοθετούντος,

ε) να ακουστεί η γνώμη του ανηλίκου που υιοθετείται, εφόσον έχει συμπληρώσει το δωδέκατο (12) έτος της ηλικίας του, εκτός αν βρίσκεται σε κατάσταση ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής του.

3. Η υιοθεσία πρέπει να εξυπηρετεί το συμφέρον του υιοθετούμενου.

4. Πριν από την τέλεση της υιοθεσίας διεξάγεται από την κοινωνική υπηρεσία ή άλλη υπηρεσία ή κοινωνική οργάνωση αναγνωρισμένη ότι ειδικεύεται στις υιοθεσίες, επιστάμενη κοινωνική έρευνα και κατατίθεται εμπρόθεσμα στο δικαστήριο σχετική έκθεση για το αν, με βάση τα στοιχεία που προέκυψαν, η συγκεκριμένη υιοθεσία συμφέρει ή όχι τον υιοθετούμενο.

Το δικαστήριο απαγγέλει την υιοθεσία, εφόσον συντρέχουν οι όροι του νόμου και αφού διαπιστώσει, συνεκτιμώντας και την κοινωνική έκθεση, ότι, εν όψει της προσωπικότητας, της υγείας και της οικογενειακής και περιουσιακής κατάστασης εκείνου που υιοθετεί και του υιοθετούμενου, καθώς και της αμοιβαίας ικανότητας τους προσαρμογής, η υιοθεσία συμφέρει τον υιοθετούμενο.

Αποτελέσματα και ένταξη στην οικογένεια του θετού γονέα

Τα αποτελέσματα της δικαστικής απόφασης για την υιοθεσία αρχίζουν, αφότου αυτή γίνει τελεσίδικη.

Με την υιοθεσία διακόπτεται κάθε δεσμός του ανήλικου με τη φυσική του οικογένεια, με εξαίρεση τις ρυθμίσεις περί κωλυμάτων γάμου των άρθρων 1356 και 1357 ΑΚ και ο ανήλικος εντάσσεται πλήρως στην οικογένεια του θετού γονέα του. Έναντι του θετού γονέα και των συγγενών του ο ανήλικος έχει όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τέκνου γεννημένου σε γάμο. Το ίδιο ισχύει και για τους κατιόντες του θετού τέκνου. Σε περίπτωση ταυτόχρονης ή διαδοχικής υιοθεσίας περισσοτέρων, δημιουργείται μεταξύ τους συγγένεια όμοια με αυτήν που υπάρχει μεταξύ αδελφών.

Όταν ο ένας σύζυγος υιοθετεί το τέκνο του άλλου, οι δεσμοί του υιοθετούμενου με το φυσικό γονέα του και τους συγγενείς του δεν διακόπτονται.